zagadnienia z pedagogiki opiekuńczej

Gość

1. Pojęcie przedmiotu pedagogiki opiekuńczej.
1.) Opieka międzyludzka zwłaszcza nad dzieckiem
2.) Wychowanie przez opiekę poprzez przekazywanie wartości osobotwórczych(opieka wychowawcza)
3.) Wychowanie opiekuńcze, czyli nadawanie różnym formom wychowania, a szczególnie edukacji walorów opiekuńczych.
2. Ogólne pojęcie form opieki.
Forma- swoista konstrukcja określonych treści i związanych z nimi funkcji działalności zorganizowanej.

Forma opieki- jest całościowym, zobiektywizowanym składem opieki zawierającym treści i funkcje podstawowe niezmienne oraz treści, funkcje materialno- organizacyjno- prawne, podstawy i kształty zewnętrzne, specyficzne.

Opieka nieformalna- rodzina naturalna, pełna, niepełna, czasowo niepełna, adopcyjna, zrekonstruowana.
Opieka nieformalno- formalna- rodzina zastępcza.

Opieka pograniczna- rodzinny dom dziecka.

Opieka formalna- dom dziecka.

3. Potrzeby wg Maslowa

Potrzeby fizjologiczne
a. potrzeba jedzenia,
b. potrzeba odpoczynku,
c. potrzeba przyjemnych doznań zmysłowych,
d. potrzeby seksualne.
Potrzeby bezpieczeństwa wyrażają się unikaniem tego, co może przynieść śmierć lub cierpienie
e. potrzeba zależności,
f. potrzeba opieki i oparcia,
g. potrzeba braku lęku,
h. potrzeba ładu.
Potrzeby afiliacji (przynależności i miłości, akceptacji, afirmacji); ich zaspokojenie rzutuje na sposób widzenia świata, występują w dążeniach przezwyciężenia osamotnienia, alienacji
Potrzeby szacunku i uznania
potrzeba potęgi,
potrzeba wyczynu,
potrzeba wolności,
potrzeba respektu i uznania innych,
potrzeba dobrego statusu społecznego,
potrzeba sławy,
potrzeba dominacji
Potrzeby samorealizacji
dążenie do rozwoju możliwości
dążenie do realizacji celu
Maslow wyróżnia także potrzeby: poznawczą i estetyczną.
4. Każda rodzina przeżywa kłopoty i problemy w komunikowaniu się wzajemnym. Bywa tak, że jeden z jej członków dla zapewnienia równowagi odgrywa czyjąś rolę. Tam jednak, gdzie relacje zostają usztywnione, a role pozostają stałe, nic nie funkcjonuje prawidłowo. Zwykle pierwszym sygnałem tego, że coś niewłaściwego dzieje się z rodziną są kłopoty, które sprawia dziecko lub jedno z dzieci. Rodzice wzywani do szkoły dowiadują się, że ich dziecko zachowuje się agresywnie albo uciekło z lekcji, Najczęściej rodzice nie dostrzegają najmniejszego związku między własnym zachowaniem a zachowaniem dziecka. Badania dowodzą jednak, że trudności wychowawcze sprawiane przez dzieci z tak zwanych „normalnych” rodzin stanowią objaw tych samych zaburzeń, które są typowe dla rodzin dysfuncjonalnych. Wynikają one z nieprawidłowej komunikacji pomiędzy poszczególnymi członków rodziny oraz z niezaspokajania ich istotnych potrzeb. Kłopoty dziecka stanowią najczęściej wyraz zaburzeń relacji emocjonalnych między rodzicami. Oni to, jak określa Bradshaw, są architektami rodziny. To właśnie na wzajemnym odnoszeniu się rodziców do siebie opiera się wzorzec komunikacji w rodzinie. Dzieci uczą się bądź jawnych i jednoznacznych kontaktów, bądź też odwrotnie – nie wyrażają swoich uczuć
i ukrywają je. Rodzina, pisze Bradshaw, „potrzebuje Matki i Ojca, którzy są zaangażowani
w zasadniczo zdrowy wzajemny związek i którzy czują się na tyle bezpieczni, żeby wychowywać swoje dzieci, nie obciążając ich swoimi problemami” (J. Bradshaw, 1994).Obecnie, gdy ujmujemy rodzinę jako system, wszelkie nieprawidłowości
w funkcjonowaniu jej członków powinniśmy traktować jako efekt zaburzenia całego układu. Jeśli dziecko zaczyna przejawiać symptomy zaburzonego zachowania, powinniśmy mieć świadomość, że przyczyny takiego stanu rzeczy, mogą tkwić w jego rodzinie. Wówczas nieskuteczne będzie karanie dziecka za jego zachowanie, ponieważ w ten sposób nie usuniemy prawdziwej przyczyny. Należy, zatem, starać się rozpoznać mechanizm niewłaściwego funkcjonowania rodziny i dążyć do jego naprawy, zanim będzie za późno.
5. Opieka w domu dziecka i rodzinnym domu dziecka (różnice, wady i zalety)
Dom dziecka zapewnia:
-wyżywienie dostosowane do potrzeb rozwojowych dziecka
-dostęp przez całą dobę do podstawowych produktów żywnościowych
-dostęp do opieki zdrowotnej i nauki
-dostęp do zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, terapeutycznych
-zaopatrzenie w leki, podręczniki i przybory oraz odzież i zabawki
-kwotę pieniężną dla dzieci powyżej 5 roku życia
-fizyczny, psychiczny, poznawczy rozwój dziecka
-poczucie bezpieczeństwa
-uczenie planowania i organizowania codziennych zajęć, czasu wolnego
-kształtowanie nawyków i zachowań prozdrowotnych
-wyrównywanie deficytów rozwojowych
-uzgadnianie istotnych decyzji dotyczących dziecka z jego rodzicami opiekunami prawnymi.
Opieka w domu dziecka charakteryzuje się:
-brakiem ciągłości i jedności oddziaływań pedagogicznych,
-brakiem kontaktu z życiem,
-wychowaniem werbalnym,
-koszarowością życia,
-monotonią i sztucznością,
- brakiem intymności i prywatności,
-kompleksem sieroctwa,
-postawą konsumpcyjną,
-głodem uczuciowym,
-obciążaniem wychowawcy za okrutny los,
- lękiem przed samodzielnym życiem,
-podatnością na wpływy,
- trudnościami w interakcjach,
-niezrozumiałością związków między pracą a stanem posiadania.
Rodzinny dom dziecka:
-zapewnia dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców całodobową opiekę i wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego.
-tworzy jedną wielodzietną rodzinę dla 4-8 dzieci w różnym wieku, które nie mogą być umieszczone w rodzinie zastępczej lub przysposobione
-umożliwia wspólne wychowywanie się rodzeństwa
-zapewnia dzieciom kształcenie i wyrównywanie opóźnień
-zaspakaja niezbędne potrzeby bytowe, emocjonalne, społeczne i religijne
-utrzymuje kontakt z Ośrodkiem Pomocy Społecznej i Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie
Realizując swoje zadania kieruje się:
- poszanowaniem i dobrem dziecka,
- potrzebą wyrównywania opóźnień i rozwijaniem jego zainteresowań.

6. Zasady systemu opieki w Polsce.
1. Pomoc powinna być wczesna o charakterze profilaktycznym, uprzedzającym powstanie szkodliwych następstw dla pomyślnego rozwoju dzieci i młodzieży.
2. Opieka i pomoc powinny być organizowane w środowisku bliskim dziecka (szkoła, rodzina).
3 .Umieszczenie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, może nastąpić dopiero po wyczerpaniu wszystkich możliwości wsparcia i pomocy rodzinie naturalnej, a ponadto nie może przerwać więzi rodzinnych.
4. Konieczna jest stymulująca pomoc i opieka polegająca na przygotowaniu środowiska rodzinnego lub zastępczego – zaspokojenie potrzeb bytowych i ułatwienie adaptacji w nowym środowisku oraz pomocy w usamodzielnianiu się.
5. Warunkiem trafności i skuteczności udzielania pomocy i opieki jest dokładne rozpoznanie potrzeb oraz dostosowanie do nich elastycznej oferty opiekuńczej.

7. Każda rodzina przeżywa kłopoty i problemy w komunikowaniu się wzajemnym. Bywa tak, że jeden z jej członków dla zapewnienia równowagi odgrywa czyjąś rolę. Tam jednak, gdzie relacje zostają usztywnione, a role pozostają stałe, nic nie funkcjonuje prawidłowo. Zwykle pierwszym sygnałem tego, że coś niewłaściwego dzieje się z rodziną są kłopoty, które sprawia dziecko lub jedno z dzieci. Rodzice wzywani do szkoły dowiadują się, że ich dziecko zachowuje się agresywnie albo uciekło z lekcji, Najczęściej rodzice nie dostrzegają najmniejszego związku między własnym zachowaniem a zachowaniem dziecka. Badania dowodzą jednak, że trudności wychowawcze sprawiane przez dzieci z tak zwanych „normalnych” rodzin stanowią objaw tych samych zaburzeń, które są typowe dla rodzin dysfuncjonalnych. Wynikają one z nieprawidłowej komunikacji pomiędzy poszczególnymi członków rodziny oraz z niezaspokajania ich istotnych potrzeb. Kłopoty dziecka stanowią najczęściej wyraz zaburzeń relacji emocjonalnych między rodzicami. Oni to, jak określa Bradshaw, są architektami rodziny. To właśnie na wzajemnym odnoszeniu się rodziców do siebie opiera się wzorzec komunikacji w rodzinie. Dzieci uczą się bądź jawnych i jednoznacznych kontaktów, bądź też odwrotnie – nie wyrażają swoich uczuć
i ukrywają je. Rodzina, pisze Bradshaw, „potrzebuje Matki i Ojca, którzy są zaangażowani
w zasadniczo zdrowy wzajemny związek i którzy czują się na tyle bezpieczni, żeby wychowywać swoje dzieci, nie obciążając ich swoimi problemami” (J. Bradshaw, 1994).Obecnie, gdy ujmujemy rodzinę jako system, wszelkie nieprawidłowości
w funkcjonowaniu jej członków powinniśmy traktować jako efekt zaburzenia całego układu. Jeśli dziecko zaczyna przejawiać symptomy zaburzonego zachowania, powinniśmy mieć świadomość, że przyczyny takiego stanu rzeczy, mogą tkwić w jego rodzinie. Wówczas nieskuteczne będzie karanie dziecka za jego zachowanie, ponieważ w ten sposób nie usuniemy prawdziwej przyczyny. Należy, zatem, starać się rozpoznać mechanizm niewłaściwego funkcjonowania rodziny i dążyć do jego naprawy, zanim będzie za późno.

8. Główne tendencje w opiece nad dzieckiem i młodzieżą w innych krajach.
1. Zmniejszenie liczby ośrodków stałego pobytu oraz liczby dzieci i młodzieży w nich umieszczonych-programy opieki dziennej, samodzielne mieszkania pod nadzorem, rozmaite formy pracy z rodziną.
2. Zmiany w populacji dzieci i młodzieży umieszczanej poza rodziną, głównie z rodzin rozwiedzionych, dotkniętych narkomanią, biedą ,bezrobociem.
3.Tendencje do tworzenia niewielkich form-duże instytucje często służą jako centrum operacyjne dla sieci mniejszych jednostek rozproszonych po okolicy.
4. Wzrastające zróżnicowanie instytucjonalnych form pomocy-tworzenie wyspecjalizowanych ośrodków opieki dla dzieci i młodzieży dostosowanych do ich wieku, płci, zróżnicowanych pod względem oferowanej pomocy:
-wielofunkcyjne duże instytucje
-ośrodki obserwacyjne dla dzieci i młodzieży w różnym wieku z krótkim okresem pobytu
-sieć wyspecjalizowanych zespołów diagnostycznych, w których ocenę sytuacji dziecka przeprowadza interdyscyplinarny krąg specjalistów
-małe wyspecjalizowane placówki dla dzieci i młodzieży uzależnionych od narkotyków oraz uciekających z domu
-próby tworzenia placówek opieki uwzględniając specyficzne trudności i potrzeby dzieci i młodzieży z różnych grup etnicznych
-grupy całodziennej opieki.

9. Uzasadnij dlaczego rodzina zastępcza stanowi optymalne środowisko rozwoju dziecka.
Rodzina jest podstawowym, najważniejszym, niezastąpionym i najbardziej wartościowym oraz naturalnym środowiskiem, w jakim żyje i rozwija się człowiek. Spełnia ona fundamentalną rolę w zakresie zaspokajania potrzeb biologicznych, emocjonalnych i społecznych na każdym etapie rozwoju, ale szczególne znaczenie odgrywa w życiu dziecka.
10. Pojęcie i typologia sieroctwa.
Sieroctwo — fakt nieposiadania przez kogoś rodziców; może dotyczyć również braku jednego rodzica, braku innych opiekunów (odpowiedzialnych za wychowanie) bądź w ogóle jakichkolwiek krewnych. Sierota to osoba niemająca wymienionych członków rodziny. Brak tych osób może być dosłowny (śmierć, porzucenie, trwały pobyt z dala od siebie) bądź dorozumiany (brak zainteresowania, odebranie praw do opieki, wychowywanie przez inne osoby).Sierota może być wychowywana przez pozostałych przy życiu członków rodziny, a w ich braku w domu dziecka lub w rodzinie zastępczej.
Sierotą potocznie nazywa się także osobę, która nie ma oparcia i pomocy u rodziny i znajomych, jest opuszczona przez innych, osamotniona. Potocznie to także osoba, która nie radzi sobie z problemami w życiu. Sieroctwo jest skutkiem zaburzeń funkcjonowania rodziny. Stan, w którym dziecko pozbawione jest rodziców. Rozróżnia się:
Sieroctwo naturalne jako skutek śmierci rodziców
-gdy oboje rodzice nie żyją, dziecko jest sierotą,
- gdy jedno z rodziców nie żyje, dziecko jest półsierotą
Sieroctwo społeczne, polegające na pozbawieniu dziecka normalnego środowiska rodzinnego na skutek rozbicia rodziny.
Sieroctwo wtórne, gdy dziecko zostaje umieszczone w rodzinie zastępczej, a następnie wraca do rodzinnego domu.
Sieroctwo duchowe charakteryzuje niewłaściwy styl wychowania i niską świadomość potrzeb dziecka.
Sieroctwo emigracyjne, gdy jedno z rodziców bądź obojga emigrują do innego kraju w celach zarobkowych.

11. Charakterystyka placówek zastępczej opieki nad dzieckiem.
Rodzinny dom dziecka – ośrodek wychowawczy dla osieroconych lub pozbawionych opieki rodzicielskiej dzieci oraz młodzieży do 18 roku życia, który jest zorganizowany w naturalnych rodzinach zastępczych, w przystosowanych domach rodzinnych.
-zapewniają całodobową opiekę i wychowanie w warunkach przybliżonych do domu rodzinnego dla 4-8 dzieci w różnym wieku
-zapewnia dzieciom kształcenie i wychowanie, zaspokaja potrzeby bytowe, emocjonalne, społeczne i religijne
-szanuje prawa rodziców i dzieci
Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce jest apolityczną organizacją dobroczynną, pozarządowym stowarzyszeniem prowadzącym działalność pożytku publicznego na rzecz osieroconych i opuszczonych dzieci.
-wioska składa się z 12-15 domków jednorodzinnych, z zapleczem administracyjnym i placem zabaw
-w każdym domu przebywa 6-8 dzieci w różnym wieku wraz z MATKĄ, która jest głową rodziny wioskowej pomaga jej tzw. ciotka
-wspiera rozwój dziecka
-każda rodzina aktywnie uczestniczy w życiu społecznym
- na czele wioski stoi dyrektor
Rodzina zastępcza
- forma zastępczego środowiska rodzinnego i powstaje na mocy orzeczenia sądu,
- stanowi czasowa formę opieki nad dzieckiem.
- nie powoduje powstania więzi rodzinno-prawnej pomiędzy rodzicami zastępczymi a dzieckiem
- dziecko nie uzyskuje statusu dziecka rodziców zastępczych,
- nie powstają obowiązki alimentacyjne,
- nie dochodzi do dziedziczenia na mocy ustawy,
- nie zmienia się jego stan cywilny i nazwisko.
- rodzice zastępczy nie przyjmują pełnej władzy nad przyjętymi do siebie dziećmi.
Rodziny zastępcze dzielą się na:
rodziny spokrewnione
rodziny niespokrewnione
zawodowe rodziny niespokrewnione, pełniące funkcję pogotowia rodzinnego
Placówka opiekuńczo-wychowawcza wsparcia dziennego
- forma kół zainteresowań, świetlic, klubów, ognisk wychowawczych, które pomagają dzieciom w pokonywaniu trudności szkolnych i organizowaniu czasu wolnego;
- specjalistyczne, w której jest realizowany program psychokorekcyjny lub psychoprofilaktyczny, w tym terapia pedagogiczna, psychologiczna, rehabilitacja, resocjalizacja.
- pobyt w placówce opiekuńczo-wychowawczej wsparcia dziennego jest dobrowolny i nieodpłatny.
- w działaniach wychowawczych organizowanych w placówce opiekuńczo-wychowawczej wsparcia dziennego powinni czynnie uczestniczyć rodzice lub opiekunowie dziecka.
- placówka opiekuńczo-wychowawcza wsparcia dziennego współdziała z osobami i podmiotami działającymi w środowisku lokalnym.

miłej nauki:)